Projektowanie instalacji przeciwpożarowej w budynkach

Ostatnia aktualizacja 2025-06-10

Zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpożarowego to jeden z elementów, o które musi zadbać każdy administrator budynku. To nie tylko kwestia przepisów prawa, ale również odpowiedzialności za bezpieczeństwo osób przebywających w danym miejscu. Z tego artykułu dowiesz się: kiedy wymagana jest instalacja przeciwpożarowa, z jakich elementów się składa, jakie są jej rodzaje, a także na co zwrócić uwagę przy wyborze dostawcy tego rozwiązania?

Czy instalacja przeciwpożarowa jest obowiązkiem?

Wykonanie instalacji przeciwpożarowej oraz zachowanie wszelkich wytycznych i standardów bezpieczeństwa przeciwpożarowego nie jest kwestią naszej dobrej woli, ale przepisów prawa. Obowiązek montażu urządzeń i systemów przeciwpożarowych w budynkach prywatnych, przemysłowych oraz innych obiektach użyteczności publicznej nakładają następujące akty prawne:

• ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej,
• ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej
• oraz rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

Zgodnie z tymi wytycznymi, a w szczególności artykułem 3 ust. 1 ustawy o ochronie przeciwpożarowej, wszystko sprowadza się do prostego faktu – jeżeli jesteś osobą fizyczną lub prawną, reprezentujesz organizację lub instytucję i korzystasz z jakiegoś terenu, budynku lub innego miejsca, masz obowiązek zapewnić, że jest ono zabezpieczone przed pożarem lub innym miejscowym zagrożeniem.

Przepisy obowiązujące w Polsce nakładają szczególny obowiązek instalacji przeciwpożarowych systemów w obiektach przemysłowych, użyteczności publicznej oraz budynkach zbiorowego zamieszkania. Należą do nich między innymi lokale handlowe, budynki przemysłowe i magazyny.

Innymi słowy, niezależnie czy jesteś właścicielem wielkopowierzchniowego magazynu, wielopiętrowego biurowca w centrum miasta czy użytkownikiem małego sklepiku na rogu – jeśli nie zastosujesz się do przepisów przeciwpożarowych, narażasz się na konsekwencje. Brak wykonania odpowiedniej instalacji przeciwpożarowej, dostosowanej do specyfiki branży i konkretnego budynku, niesie za sobą konsekwencje określone prawnie w postaci mandatów i grzywien.

Kiedy należy wykonać instalację przeciwpożarową w budynku?

Instalację przeciwpożarową musimy wykonać w dwóch przypadkach.

• Po pierwsze, przy realizacji nowej inwestycji (magazynu, hali produkcyjnej, biurowca).
• Po drugie, przy zmianie prawa, gdy w istniejącym budynku instalacja jest przestarzała i musimy ją dostosować do bieżących przepisów.

Co składa się na instalację przeciwpożarową?

Głównym zadaniem instalacji przeciwpożarowej jest szybkie wykrycie zarzewia pożaru oraz minimalizacja ewentualnych strat zarówno w sprzęcie, jak i wśród ludzi.
Instalacja przeciwpożarowa to znacznie więcej niż tylko kilka gaśnic na korytarzach. To kompletny system, który ma na celu szybkie wykrycie pożaru, zlokalizowanie go, ostrzeżenie o niebezpieczeństwie i kontrolowanie różnych urządzeń, aby przeciwdziałać temu zagrożeniu. W skład instalacji pożarowej wchodzą elementy dopasowane do charakteru budynku oraz związanych z nim wymogów prawa.

Najogólniej, instalacje przeciwpożarowe można podzielić na sygnalizacyjne i funkcyjne.

• Instalacje sygnalizacyjne: Głównym celem tych systemów jest wykrywanie i alarmowanie o pożarze lub zadymieniu. Mogą one obejmować czujniki dymu, czujniki ciepła oraz alarmy pożarowe, które emitują głośne dźwięki lub ostrzegawcze światła, gdy wykryją niebezpieczne warunki. W niektórych systemach mogą być również zainstalowane powiadomienia zdalne, które wysyłają sygnał do straży pożarnej lub firmy monitorującej w przypadku wykrycia zagrożenia.
• Instalacje funkcyjne: Te systemy idą o krok dalej, nie tylko wykrywają zagrożenie, ale również reagując na nie. Mogą to być na przykład gaśnice automatyczne, które natychmiast rozpylają środek gaśniczy, gdy wykryją pożar. Inne funkcje mogą obejmować systemy wentylacji, które usuwają dym z budynku, czy drzwi przeciwpożarowe, które automatycznie się zamykają, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się ognia.

Czytaj również: Okablowanie strukturalne – elementy składowe i projektowanie

Urządzenia, które wchodzą w skład instalacji przeciwpożarowej i ich zadania.

• Centrala sterująca. To mózg całego systemu. Centrala zbiera sygnały z różnych elementów systemu, włącza niezbędne urządzenia przeciwpożarowe i alarmy, a także informuje odpowiednie służby o wykryciu pożaru.
• Czujki pożarowe. Wykrywają ciepło, dym, płomienie, gaz i inne oznaki pożaru. Po wykryciu zmian temperatury czy wycieku gazu natychmiast wysyłają sygnał do centrali sterującej.
• Sygnalizatory i ręczne ostrzegacze pożarowe. Dzięki nim wszyscy w budynku są informowani o niebezpieczeństwie, co przyspiesza proces ewakuacji.
• Instalacje gaśnicze. Służą do zwalczania pożaru i zapobiegania jego rozprzestrzenianiu się. Mogą to być systemy na wodę, mgłę wodną, gaz lub pianę – wszystko zależy od specyfiki budynku i rodzaju potencjalnego pożaru.
• System oddymiania. Gdy pożar jest już faktem, dym może być tak samo niebezpieczny jak ogień. System oddymiania pomaga usunąć dym z budynku, co ułatwia ewakuację i chroni ludzi przed zatruciem dymem.
• Systemy oświetlenia awaryjnego.W razie pożaru, szczególnie w nocy, oświetlenie awaryjne jest kluczowe dla bezpiecznej i skutecznej ewakuacji.

Czytaj również: Access pointy – wszystko, co musisz o nich wiedzieć

Sygnalizatory ostrzegawcze – typy

Jednym z istotniejszych elementów związanych z systemem sygnalizacji pożaru i zagrożenia są sygnalizatory alarmowe, na których chciałbym zatrzymać się trochę dłużej. Czym są sygnalizatory i do czego służą? Głównym ich zadaniem jest ostrzeżenie osób przebywających w obiekcie o zagrożeniu. Sygnalizatory możemy podzielić na trzy zasadnicze kategorie, w zależności od typu emitowanego przez nie sygnału. Chodzi tutaj o sygnały akustyczne, optyczne i głosowe. Najczęściej w budynkach użyteczności publicznej stosuje się przynajmniej dwa rodzaje sygnalizatorów, aby mieć pewność, że każdy z pracowników zostanie odpowiednio wcześnie ostrzeżony przed zagrożeniem.

Sygnalizatory akustyczne (dźwiękowe)

Emitują sygnały dźwiękowe o odpowiednim natężeniu, aby przebić się przez hałas otoczenia i poinformować o niebezpieczeństwie. Zgodnie z normą PN-EN 54-3, natężenie dźwięku powinno wynosić co najmniej 65 dB(A), ale w halach produkcyjnych może być znacznie wyższe, np. 130 dB. Sygnalizatory dźwiękowe stosuje się m.in. w budynkach handlowych, salach widowiskowych i sportowych, kinach, teatrach, szpitalach.

Sygnalizatory optyczne (świetlne)

Ostrzegają o zagrożeniu za pomocą migających sygnałów świetlnych, najczęściej w kolorze czerwonym lub niebieskim. Stosuje się je w miejscach, gdzie sygnały dźwiękowe mogą być nieskuteczne, np. w halach produkcyjnych o wysokim poziomie hałasu, w obiektach, gdzie pracownicy noszą ochronniki słuchu, lub w przypadku osób z upośledzeniem słuchu. Ważne jest, aby sygnalizatory optyczne były stosowane jako uzupełnienie sygnalizatorów akustycznych, a nie samodzielnie.

Sygnalizatory głosowe

Różnią się tym od sygnałów dźwiękowych, że oprócz określonych tonów emitują również konkretne komunikaty głosowe. Na przykład mogą to być informacje dotyczące metod ewakuacji, lokalizacji wyjść ewakuacyjnych czy procedur bezpieczeństwa. Są one szczególnie przydatne w dużych obiektach publicznych, takich jak centra handlowe, hotele czy biurowce.

Wybór odpowiedniego typu sygnalizatora zależy od specyfiki obiektu, jego przeznaczenia, poziomu hałasu oraz potrzeb osób przebywających w danym miejscu. Przy planowaniu i projektowaniu instalacji przeciwpożarowej należy również uwzględnić konieczność odpowiedniej synchronizacji wszystkich sygnalizatorów, aby uniknąć dezorientacji osób w sytuacji zagrożenia.

Usługa projektowania instalacji przeciwpożarowej – co trzeba wiedzieć?

Bardzo ważne jest uświadomienie sobie, że każdy proces projektowania instalacji przeciwpożarowych dla obiektów przemysłowych wymaga indywidualnego podejścia. Każdy projekt musi uwzględniać specyfikę danego obiektu. Obiekty przemysłowe, w odróżnieniu od centrów handlowych czy biurowców, cechują się skomplikowaną i ciasną zabudową, a także występowaniem pomieszczeń oraz urządzeń, które mogą stanowi poważne zagrożenie dla pracowników. To wszystko stanowi duże wyzwanie dla projektantów.

Przy projektowaniu instalacji przeciwpożarowej w obiektach przemysłowych należy zwrócić szczególną uwagę na następujące czynniki:

Zgodność z przepisami

Projekty instalacji przeciwpożarowych dla obiektów przemysłowych muszą spełniać rygorystyczne wymogi wynikające z podwyższonego ryzyka pożaru w środowisku przemysłowym. Należy przestrzegać zarówno Polskich Norm, jak i wymogów ubezpieczycieli, a także międzynarodowych standardów, takich jak NFPA, VdS i FM Global (m.in. zraszacze).

Czynniki środowiskowe

Procesy przemysłowe często wiążą się z pracą w trudnych warunkach (zapylenie, wilgoć, zmienna temperatura, wibracje), co może wpływać na wydajność systemu przeciwpożarowego. Należy to uwzględnić przy projektowaniu systemu detekcji pożaru, aby zapobiec fałszywym alarmom.

Integracja z innymi systemami

Przy planowaniu należy uwzględnić możliwość współdziałania systemu przeciwpożarowego z innymi systemami zainstalowanymi w firmie, w tym z systemami zarządzania procesem produkcyjnym i innymi podobnymi rozwiązaniami.

Planowanie ciągłości działania

Projekt instalacji musi być tak opracowany, aby maksymalnie zminimalizować ryzyko zakłóceń w pracy i zapewnić możliwość kontynuowania działalności nawet w sytuacji zagrożenia.

Projekt instalacji przeciwpożarowej powinien zawierać:

• Projekty systemów wentylacji oddymiających
• Systemy sygnalizacji pożarowej
• Systemy oświetlenia awaryjnego
• Dźwiękowe Systemy Ostrzegawcze (DSO)
• Projekty nadciśnieniowych systemów zapobiegania zadymieniu klatek schodowych
• Stałe instalacje gaśnicze wodne: tryskaczowe, mgłowe, zraszaczowe, pianowe
• Instalacje hydrantowe (wewnętrzne, zewnętrzne, zawory hydrantowe)
• Przeciwpożarowe wyłączniki prądu

Na co zwrócić uwagę przy wyborze dostawcy systemu przeciwpożarowego?

Nie trzeba dodawać, że od prawidłowo przeprowadzonego wdrożenia instalacji przeciwpożarowej w wielu przypadkach może zależeć życie i zdrowie mieszkańców lub pracowników. Z tego względu trzeba dołożyć wszelkich starań, aby instalacja, która zostanie zrealizowana, sprawnie spełniała swoje zadanie. To jeden z podstawowych celów dobrego dostawcy, który pomoże nam tę instalację odpowiednio zaprojektować. Szukając osoby lub firmy do wdrożenia instalacji przeciwpożarowej, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych kryteriów.

Usługa projektowania

Firma zajmująca się wdrażaniem instalacji przeciwpożarowej powinna mieć w swoim portfolio usługę doradztwa technicznego i projektowania. W ten sposób mamy pewność, że cała usługa zostanie kompleksowo przeprowadzona od A do Z przez jednego zleceniobiorcę. Warto upewnić się, że zatrudnienie w firmie projektanci mają wymagane doświadczenie. Warto poprosić o listę wcześniejszych realizacji. Projekty muszą być wykonywane zgodnie z normami i wymogami, między innymi PN-EN, NFPA, VDS (szczegóły w akapicie wyżej).

Zobacz też: Projektowanie sieci bezprzewodowej WLAN i propagacja fal radiowych

Wsparcie techniczne full-time

Należy szukać firmy, która oprócz zaprojektowania i wdrożenia instalacji oferuje pełną obsługę serwisową. Powinna ona obejmować naprawę sprzętu w ramach gwarancji i po gwarancji, a także kompleksowe przeglądy techniczne i serwis urządzeń, jeżeli jest taka potrzeba. Wówczas będziemy mieć pewność, że nasza instalacja przeciwpożarowa będzie działać sprawnie i skutecznie, nie zawodząc w sytuacji awaryjnej.

Jakość sprzętu

Rodzaj rozwiązań i niezawodność sprzętu oferowanego przez dostawcę, np. różne rodzaje czujników:
W przypadku instalacji przeciwpożarowych istotna jest niezawodność sprzętu i jego sprawność. Dlatego należy zwrócić uwagę na jakość materiałów i urządzeń wykorzystanych w projektowaniu instalacji. Warto sprawdzić, jakich producentów sprzętu wykorzystuje wykonawca. Im lepszy i bardziej renomowany producent, tym większa pewność, że sprzęt w kluczowych i nieprzewidywalnych sytuacjach nie zawiedzie i będzie sprawnie spełniał swoje zadanie.

Przeczytaj też: Rejestratory temperatury i wilgotności do magazynu i na produkcję – jaki wybrać?

Podsumowanie

Zapewnienie odpowiednich systemów zabezpieczeń przeciwpożarowych jest kluczowe dla utrzymania bezpieczeństwa zarówno w budynkach przemysłowych, jak i użyteczności publicznej. Przestrzeganie przepisów prawa i zastosowanie odpowiednich systemów może ocalić życie i majątek. Wybór odpowiedniego dostawcy jest kluczowy – warto szukać tych, którzy oferują kompleksowe usługi, w tym projektowanie, wsparcie techniczne oraz wysokiej jakości sprzęt. Bezpieczeństwo przeciwpożarowe nie jest kwestią, na której należy oszczędzać. Zawsze pamiętaj o regularnym przeglądzie i konserwacji systemów, aby zapewnić ich niezawodność w najbardziej krytycznym momencie, jakim jest wybuch pożaru.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie projektowania instalacji przeciwpożarowej?

Zapraszam do kontaktu telefonicznego +48 22 299 25 15 lub pozostaw wiadomość przez formularz kontaktowy. Wybierzemy najlepsze rozwiązanie pod względem jakości, ceny i wymagań funkcjonalnych.

Piotr Tamulewicz, doradca ds. rozwiązań IT w SEBITU.