Stopnie odporności IP – kompletny przewodnik

Przy zakupie urządzeń do magazynu czy do hali produkcyjnej uwagę powinniśmy zwracać na ich parametry i certyfikaty. Szczególnie ważny, w przypadku urządzeń przemysłowych (terminale mobilne, czytniki kodów kreskowych) jest stopień ochrony IP. Czym jest IP i jak go odczytywać?

Oznaczenie IP jest jednym z parametrów, które pojawia się na etykietach produktów klasy przemysłowej. Co znaczy, gdy terminal mobilny >> ma klasę IP64? Czy klawiaturę z przemysłową dołączoną do terminala wózkowego >> z oznaczeniem IP68 możemy wrzucić do wody?

Czym jest stopień ochrony IP?

IP (z ang. Ingress Protection) to międzynarodowe oznaczenie wynikające z normy IEC 60529, które odnosi się tylko i wyłącznie do obudowy urządzeń. IP klasyfikuje i ocenia stopień ochrony obudowy (uszczelnienia) przed wtargnięciem części niebezpiecznych, wnikaniem obcych ciał stałych oraz wody. Klasę IP obudowy określa się na podstawie badań i testów, które prowadzone są według określonych i znormalizowanych metod.

Ciała obce, jak i części niebezpieczne są ściśle określone w normie. Ochrona przed wnikaniem obcych ciał stałych dotyczy bryłek, pyłów i włókien. Ochrona przed wnikaniem wody dotyczy tylko i wyłącznie wody. Nie obejmuje innego rodzaju cieczy (np. rozpuszczalników czy benzyny). Ochrona przed dotykiem części niebezpiecznych związana jest z elementami konstrukcji, które potencjalnie mogą stwarzać zagrożenie dla osoby obsługującej (np. wirujące, przesuwające się czy nieizolowane pod napięciem)

Wszystkie wymagania techniczne związane ze stopniami ochrony IP są sklasyfikowane w normach:

• PN-EN 60529:2003 – norma dotyczy stopni ochrony IP zapewnianych przez obudowy urządzeń elektrycznych o napięciu znamionowym nie przekraczającym 72,5kV
• PN-EN 60034-5:2004+A1:2009 – związana elektrycznych maszyn wirujących

Dlaczego warto poznać znaczenie kodu IP (IP Code)?

Z punktu widzenia użytkownika stopień ochrony jest istotnym parametrem. Pozwala on ocenić warunki, w jakich można bezpiecznie pracować na danym sprzęcie, nie narażając urządzenia na awarię a siebie na wypadek.
Innymi słowy, wiedza na temat IP urządzenia pozwala odpowiednio ocenić warunki, w których zamierzasz go używać. Czy chcesz korzystać z czytnika kodów kreskowych Wewnątrz? Na dworze? W wilgotnym klimacie a może suchym, zapylonym środowisku? Sprawdź najpierw jego klasę ochrony IP.

Jak zbudowane jest oznaczenie IP?

Stopień ochrony najczęściej wyrażony jest symbolem IP, po którym znajdują się dwie liczby.

Pierwsza cyfra (od 1 do 6)

Informuje nas, w jakim stopniu “obudowa zapewnia ochronę ludzi przed dostępem do części niebezpiecznych przez zapobieganie lub ograniczenie przedostawania się części ciała ludzkiego lub przedmiotu trzymanego przez człowieka, a także “zapewnia ochronę wyposażenia przed wnikaniem ciał obcych”

Innymi słowy informuje jak sprzęt jest chroniony przed cząstkami ciał obcych lub użytkownicy są chronieni przed zagrożeniami z zewnątrz. W tym przypadku im większa cyfra tym większa szczelność obudowy.

Druga cyfra (od 1 do 9)

Wyraża stopień ochrony przed “szkodliwymi skutkami wnikania wody do urządzenia”. Warto w tym miejscu dodać, że badania związane ze szczelnością wody przeprowadzane są wodą z wodociągu. Obudowa może nie zapewnić stuprocentowej ochrony w przypadku gdy urządzenie narażone jest na kontakt z wodą pod wysokim ciśnieniem lub zawierającą różnego typu rozpuszczalniki.

Oprócz dwóch cyfr podstawowych w oznaczeniu klasy IP mogą znaleźć się również litery dodatkowe i uzupełniające. To znaki, które nie są obowiązkowe. Ich celem jest rozszerzenie lub uzupełnienie oznaczenia danego urządzenia o dodatkowe informacje.

Litera dodatkowa (A, B, C, D)

Litera dodatkowa informuje nas o stopniu ochrony ludzi przed dostępem do części niebezpiecznych. Stosuje się ją tylko i wyłącznie wówczas gdy:

• rzeczywista ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych jest wyższa niż wynika to z cyfry pierwszej kodu.
• oznaczona jest tylko ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych a pierwsza cyfra charakterystyczna zastąpiona jest symbolem X.

Litera uzupełniająca (H, M, S, W)

W niektórych przypadkach wymagane jest również zastosowanie tzw. liter uzupełniających. Umieszczane są one po drugiej cyfrze kodu lub po literze dodatkowej. Litery uzupełniające rozszerzają informację dotyczącą urządzenia o konkretne dane.

A co oznaczają kody IP ze znakiem X?

Niektóre kody IP zamiast cyfry zawierają literę „X” zamiast cyfry. Znak “X” stosuje się we wszystkich przypadkach, w których w kodzie IP określono tylko jedną cyfrę dla stopnia ochrony np. IPX4 lub IP3X. Dla nas jest to informacja, że producent uważa, że ta konkretna wartość znamionowa jest nieistotna i nie wymaga się jej określania.

Wg norm obudowa, w której znajduje się tylko druga cyfra kodu, uznawana jest za obudowę o „ograniczonym” zastosowaniu. W takim sytuacji można ją stosować tylko i wyłącznie w warunkach, w których została przebadana.

Jak zastosować naszą wiedzę w praktyce?

Uzbrojeni w wiedzę dotyczącą kodów IP i w tabele możemy spokojnie zająć się do “dekodowaniem” informacji znajdujących się w oznaczeniach na terminalach mobilnych >> czy czytnikach danych. Przyjrzyjmy się poniższym przykładom. Co oznacza IP w tych modelach?

Czytnik kodów kreskowych: IP67

Jeżeli na skanerze magazynowym >> znajduje się oznaczenie IP67 oznacza to, że obudowa urządzenia:

• (6) chroni ludzi operujących przedmiotami (drutem) o średnicy 1 mm i większej przed dostępem do części niebezpiecznych;
• (6) chroni wyposażenie wewnątrz obudowy przed wnikaniem ciał obcych o średnicy 1 mm i większej
• (7)Chroni wyposażenie obudowy przed szkodliwymi skutkami Krótkotrwałego zanurzenia w wodzie

Klawiatura przemysłowa IP68

Oznacza to, że wytrzymała klawiaturę przemysłową z oznaczeniem IP 67 wyposażono w obudowę, która:

• (6) chroni ludzie operujących przedmiotami (drutem) o średnicy 1 mm i większej przed dostępem do części niebezpiecznych.
• (6) chroni wyposażenie wewnątrz obudowy przed wnikanie ciał obcych o średnicy 1 mm i większej.
• (7) zabezpiecza wyposażenie obudowy przed szkodliwymi skutkami ciągłego zanurzenia w wodzie.