Okablowanie strukturalne – elementy składowe i projektowanie

Ostatnia aktualizacja 2025-06-10

Planowanie struktury teleinformatycznej, jak sieci komputerowej, telewizyjnej czy telefonicznej, nie jest możliwe bez jej podstawowych elementów, jak przewody i pozostałe elementy przyłączeniowe, które pozwalają na połączenie tych elementów w spójną i zintegrowaną sieć. Czym jest okablowanie strukturalne? Dlaczego jest stosowane? I jaki rodzaj okablowania strukturalnego najlepiej wybrać?

Okablowanie strukturalne to dość ogólne określenie systemu okablowania służącego do różnorodnych zastosowań telekomunikacyjnych. Jest po prostu zespołem przewodów i elementów przyłączeniowych pracujących w jednym standardzie, zdefiniowanym przez międzynarodowe i polskie normy (w szczególności norma polska PN/EN-50173).

• Okablowanie strukturalne może przybierać różne formy – od prostych po bardziej zaawansowane, wielopoziomowe struktury, w których zintegrowane są między innymi sieci komputerowe, telefoniczne, telewizyjne, sieci CCTV czy alarmowe. W zależności od naszych potrzeb, w strukturze okablowania mogą znaleźć się następujące elementy:
• Okablowanie pionowe (w budynku): są to przewody, które biegną w górę i w dół budynku (jak linie w windzie), zazwyczaj wykonane z miedzi lub światłowodów, służące do łączenia różnych punktów w sieci.
• Punkty pośrednie: to miejsca, gdzie wszystkie przewody się spotykają – jak gwiazda na niebie z liniami promieniującymi w każdym kierunku. Tutaj znajduje się sprzęt, zazwyczaj umieszczony w specjalnej szafie rack .
• Okablowanie poziome: to są przewody, które biegną od punktu pośredniego do gniazdka.
• Gniazda abonenckie: to miejsca, gdzie podłączasz swoje urządzenia do sieci. Zwykle są to dwa gniazda typu RJ-45, które znajdują się w specjalnej puszce lub korycie.
• Połączenia systemowe i terminalowe: są to połączenia między komputerem, a siecią.
• Połączenia telekomunikacyjne budynków: rodzaj okablowania, które umożliwia połączenie sieci w różnych budynkach. Często wykonane są z wielowłóknowego przewodu światłowodowego.

Kiedy powinno być wykonane okablowanie strukturalne?

W praktyce jest to standard niezbędny wszędzie tam, gdzie jest podłączona sieć elektryczna, czyli praktycznie w każdym budynku, niezależnie od tego, czy jest to budynek prywatny, użyteczności publicznej czy prywatna firma. Szczególnie istotne jest dobre zaplanowanie okablowania strukturalnego w miejscach, w których potencjalnie będziemy łączyć ze sobą kilka innych rodzajów sieci.

Przykładowo, w budynkach przemysłowych czy komercyjnych, oprócz sieci elektrycznej, często funkcjonuje również sieć internetowa, sieć komputerowa, instalacja przeciwpożarowa, a także sieć telewizji przemysłowej (CCTV). Właściwe zaplanowanie okablowania strukturalnego pozwoli na skomunikowanie wielu urządzeń w jedną zintegrowaną sieć.

Zatem, planując infrastrukturę teleinformatyczną, należy zawsze wziąć pod uwagę okablowanie strukturalne jako kluczowy element, umożliwiający sprawne i efektywne działanie systemów komunikacyjnych w budynku. Wybierając rodzaj okablowania, należy uwzględnić nie tylko obecne, ale także przyszłe potrzeby, aby zapewnić sobie możliwość elastycznego rozwijania i dostosowywania sieci do zmieniających się wymagań.

W dzisiejszych czasach, szczególnie w budynkach przemysłowych i publicznych, instalacja okablowania strukturalnego jest często uwzględniana już na wczesnym etapie inwestycji. Plany oraz wykonanie okablowania są kluczowe dla efektywnego wykorzystania budynku.

Zazwyczaj do modernizacji okablowania dochodzi w trzech sytuacjach:

• Gdy w budynku nie ma okablowania, a jest ono niezbędne do działania sieci ethernetowej.
• Gdy istniejące okablowanie strukturalne jest przestarzałe i nie jest w stanie zapewnić odpowiedniego przepływu danych. W miarę jak technologia się rozwija, wymagania dotyczące prędkości i pojemności sieci rosną, co może wymagać modernizacji okablowania.
• Gdy okablowanie strukturalne jest uszkodzone lub niesprawne.

Jaki rodzaj lub rozwiązanie okablowania strukturalnego wybrać?

Wybór rodzaju i rozwiązania okablowania strukturalnego zawsze należy rozpatrywać w odniesieniu do konkretnej inwestycji i specyficznych potrzeb przedsiębiorstwa czy organizacji. Należy również pamiętać, że projektowanie struktury sieci powinno uwzględniać nie tylko aktualne potrzeby, ale również przewidywać potencjalne możliwości rozwoju. Struktura powinna być zaprojektowana w taki sposób, aby w przyszłości możliwa była jej rozbudowa np. przy powiększaniu przestrzeni magazynowej. Z tego względu, wybór powinien być zawsze poprzedzony konsultacjami technologicznymi, mającymi na celu ocenę zapotrzebowania i zaprojektowanie wydajnej infrastruktury kablowej.

Przy okablowaniu strukturalnym związanym z sieciami bezprzewodowymi najczęściej wykorzystywana jest tzw. skrętka (z ang. twisted-pair cable). Skrętka stosowana jest do przesyłania pakietów danych w sieciach komputerowych, a jej przepustowość zależy od kategorii oraz klasy. Kategorie skrętek są zdefiniowane wg europejskiej normy EN 50171.

Przewody ekranowane i nieekranowane?

Skrętka może być dostępna w dwóch opcjach: jako skrętka nieekranowana lub ekranowana. Czym charakteryzuje się ekranowanie? Ekranowanie to nic innego, jak dodatkowa osłona na przewodzie, której zadaniem jest ochrona przed wpływem zewnętrznych czynników i ewentualnym pojawieniem się zakłóceń. Chroni ono przewody przed działaniem pól elektrycznych, magnetycznych, elektromagnetycznych lub przed wymianą ciepła z otoczeniem. Kable strukturalne wymagają ekranowania, kiedy na obiekcie, na którym jest wykonana instalacja, występują inne urządzenia, które mogą potencjalnie zakłócać transmisję, na przykład falowniki.

Etapy projektowania okablowania strukturalnego

Wykonanie instalacji okablowania strukturalnego to dość złożony proces, który składa się z kilku etapów. Samo wykonanie poprzedzone jest pracami wstępnymi, z których pierwszym elementem jest audyt. Efektem tych działań jest finalny projekt okablowania strukturalnego, który zawiera między innymi dokumentację techniczną z rysunkami przedstawiającymi koncepcję wykonania systemu w danym obiekcie. Dopiero wtedy możliwe jest ostateczne oszacowanie kosztów inwestycji oraz przygotowanie dokumentacji podwykonawczej, czyli szczegółowych wskazówek dla ekip realizujących poszczególne etapy projektu.

Inicjacja / Audyt (rozpoznanie potrzeb) / Określenie wymagań sieciowych

Podobnie jak w przypadku innych procesów wdrożeniowych w IT, również tutaj konieczne jest dokładne “rozeznanie terenu” oraz analiza aktualnych i przyszłych potrzeb organizacji. W tym celu przeprowadza się gruntowną analizę wymagań firmy lub instytucji, często połączoną z wizją lokalną i oszacowaniem wymagań sieciowych. Ważnym elementem jest zaplanowanie długoterminowej strategii – okablowania nie planuje się przecież na 2 lata, ale znacznie więcej.  Należy więc uwzględnić potencjalny rozwój firmy, postęp technologiczny, wzrost liczby użytkowników czy zwiększony ruch sieciowy. Okablowanie strukturalne musi być zaprojektowane tak, by było elastyczne i umożliwiało rozbudowę w przyszłości.

Planowanie / Projektowanie systemu

Dopiero w momencie, gdy posiadamy pełen pakiet danych, możemy przejść do etapu planowania i projektowania systemu. Na tym etapie rozplanowujemy instalację zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku – zgodnie z normą PN-EN 50174. Dobieramy odpowiednie typy kabli oraz sprzętu dostosowanego do specyfiki budynku i jego wymagań. W dokumentacji projektowej powinny znaleźć się między innymi: założenia projektowe, plany budynków, karty katalogowe elementów, schematy logiczne i ideowe, aspekty związane z zarządzaniem projektem oraz dokumentacja punktów rozdzielczych i rejonów okablowania.

Dokumentacja techniczna

Kolejnym elementem jest przygotowanie szczegółowej dokumentacji technicznej, w której znajdują się konkretne informacje dotyczące wykorzystanych technologii, specyfikacji produktów oraz procedur konfiguracyjnych i testowych. Projekt powinien być szczegółowy i zawierać dane dotyczące zastosowanej technologii, rozwiązań, specyfikacji technicznej, a także procedury konfiguracji i testowania systemu.

Elementy dokumentacji to m.in.:

• spis treści,
• przeznaczenie dokumentu,
• wprowadzenie,
• założenia projektowe (ogólne, ilościowe, środowiskowe),
• zakres projektu (sieć logiczna, sieć zasilająca),
• opis systemu okablowania,
• opis konstrukcji węzła sieci i gniazd logicznych,
• system okanałowania,
• trasy kablowe,
• zasilanie,
• ochrona przeciwporażeniowa,
• uziemienie,
• obliczenia techniczne,
• procedury instalacyjne,
• procedury testowe,
• odbiór instalacji,
• dodatki (np. dane techniczne).
  

Realizacja / Wdrożenie / Implementacja

Kiedy wszystkie sprawy techniczne i dokumentacja są już dopracowane, można przystąpić do etapu wdrożenia. Wdrażanie to nic innego jak fizyczna instalacja systemu, która powinna być realizowana zgodnie z projektem oraz obowiązującymi normami branżowymi.

W ramach tego etapu mogą być realizowane m.in. następujące prace:

• instalacja systemu kanałowego (okanałowania),
• montaż gniazd logicznych,
• układanie kabli,
• montaż tablicy TK,
• montaż szafy sieciowej,
• wykonanie okablowania strukturalnego,
• podłączanie kabli,
• montaż pól krosowych.
  

Testowanie / Odbiór / Akceptacja

Etap instalacji nie kończy jeszcze całego procesu projektowania i wdrażania okablowania strukturalnego. Po zakończeniu prac należy przeprowadzić testy i sprawdzić, czy wszystkie elementy systemu działają zgodnie z założeniami.

W ramach odbioru instalacji należy wykonać odpowiednie pomiary i testy funkcjonalne. Dopiero gdy wszystkie testy zakończą się wynikiem pozytywnym, możliwy jest formalny odbiór instalacji przez inwestora.

Obsługa / Eksploatacja

Na koniec warto pamiętać, że samo wykonanie instalacji to nie wszystko. Kluczowe znaczenie ma także późniejsza eksploatacja i ewentualne serwisowanie systemu. Konieczna jest obecność firmy serwisowej, która będzie regularnie przeprowadzać przeglądy techniczne okablowania, tak aby cała infrastruktura działała bez zakłóceń przez długie lata.

Na co zwrócić uwagę przy projektowaniu okablowania strukturalnego?

Projektowanie okablowania strukturalnego to jeden z kluczowych etapów całego procesu. To właśnie na tym etapie podejmowane są decyzje, które będą miały wpływ na funkcjonowanie infrastruktury przez wiele lat. Dobrze zaprojektowany system to nie tylko wygoda, ale też bezpieczeństwo, oszczędność i możliwość dalszej rozbudowy.

Poznanie potrzeb użytkownika

Podstawą każdego projektu powinno być dokładne zrozumienie, w jaki sposób firma będzie korzystać z sieci. Czy planowane są stanowiska biurowe, a może produkcyjne? Czy infrastruktura ma obsługiwać połączenia wideo, duże pliki lub transmisje głosu (VoIP)? Na tej podstawie dobiera się odpowiednie rozwiązania technologiczne oraz kategorię okablowania.

Rezerwa i możliwość rozbudowy

Częstym błędem jest projektowanie instalacji „na styk”, bez pozostawienia marginesu na przyszłość. Tymczasem infrastruktura powinna być gotowa na rozwój firmy – większą liczbę pracowników, nowe urządzenia, większe obciążenie sieci. Warto już na etapie projektu przewidzieć dodatkowe punkty logiczne i zapasowe przewody.

Unikanie zakłóceń

Trasy kablowe powinny być tak prowadzone, aby ograniczyć ryzyko zakłóceń elektromagnetycznych. Okablowania nie należy układać równolegle do przewodów zasilających, szczególnie tych wysokiego napięcia. W razie potrzeby warto rozważyć stosowanie kabli ekranowanych lub zachowanie odpowiednich odstępów.

Przemyślane trasy kablowe

Dobrze zaprojektowana trasa kablowa ułatwia nie tylko montaż, ale też późniejsze serwisowanie. Należy zadbać o logiczny przebieg kabli, odpowiednie prowadzenie ich w kanałach i szachtach technicznych oraz łatwy dostęp do głównych punktów dystrybucji. Warto także unikać ostrych zagięć i nadmiernego naciągania przewodów.

Zgodność z normami

Projekt musi być zgodny z obowiązującymi normami, takimi jak PN-EN 50173 i PN-EN 50174, które opisują zasady projektowania i wykonania okablowania strukturalnego. Przestrzeganie tych wytycznych wpływa na niezawodność systemu, jego trwałość oraz bezpieczeństwo użytkowników.

Czytelna dokumentacja

Dokumentacja projektowa powinna być jasna i zrozumiała zarówno dla wykonawcy, jak i dla osób, które będą zarządzać infrastrukturą w przyszłości. W projekcie powinny znaleźć się nie tylko rysunki techniczne, ale też opis zastosowanych rozwiązań, schematy logiczne i zestawienia materiałów.

Czego unikać przy projektowaniu okablowania?

• Braku zapasu na przyszłą rozbudowę systemu,
• Tworzenia projektów bez rzetelnej analizy potrzeb,
• Prowadzenia tras kablowych zbyt blisko przewodów energetycznych,
• Przekraczania maksymalnych długości dla połączeń miedzianych (90 m),
• Umieszczania szaf sieciowych i punktów logicznych w miejscach trudno dostępnych lub nieprzystosowanych (np. wilgotnych pomieszczeniach).
• Projektowania bez odniesienia do obowiązujących norm i standardów.

Co jeszcze jest istotne?

Dodatkowo ważne są aspekty montażowe i wykonawcze, związane z zapewnieniem odpowiedniego zasilania czy minimalizacją ryzyka awarii sieci.

Jak poprowadzić trasy okablowania?

W korytach, w rurach, w drabinkach, podtynkowo (podtynkowe są rzadko stosowane na magazynach).

Czy zapewnić redundancję okablowania?

Redundancja okablowania to bardzo przydatna funkcja, szczególnie kiedy przewidujemy, że nasze okablowanie może być potencjalnie bardziej narażone na działanie czynników zewnętrznych lub może być bardzo podatne na awarie. Wówczas w sieci okablowania tworzone są dodatkowe łącza, tak zwane łącza redundantne. Dodatkowe okablowanie i złącza są projektowane razem z siecią podstawową. Co to daje? Wyobraź sobie sytuację, w której podczas remontu sali konferencyjnej, jeden z robotników przypadkowo przecina jeden z ważnych przewodów prowadzących do punktu dostępowego. Na szczęście w tym kluczowym momencie jest również dodatkowy przewód, który pozwala nam na przepięcie całej sieci na nowe połączenie. Minimalizujemy w ten sposób koszty ewentualnej awarii i niwelujemy przestoje. Oczywiście redundancja okablowania to opcja kosztowniejsza, dlatego przed podjęciem decyzji należy dokładnie przeprowadzić analizę kosztów i zysków.

Czy instalujemy awaryjne zasilanie, UPS?

Podczas projektowania sieci warto również wziąć pod uwagę, co stanie się, gdy nagle wystąpi awaria zasilania i przez dłuższy czas nie będzie dostępu do prądu. W wielu firmach takie przestoje i awarie wiążą się z poważnymi konsekwencjami. W związku z tym, podczas projektowania struktury sieciowej, warto rozważyć zastosowanie dodatkowego, awaryjnego zasilania w postaci zasilacza UPS, agregatu prądotwórczego. Zasilacze tego typu utrzymują ciągłość zasilania sieci (np. access pointów) i serwerów podczas dłuższych lub krótkotrwałych problemów z zasilaniem sieciowym.

Jak zadbać o porządek w gąszczu przewodów?

Przy bardziej skomplikowanych i zaawansowanych instalacjach okablowania warto również zadbać o właściwą organizację okablowania. Do tego najczęściej stosowane są tak zwane szafy rack, które są również często nazywane szafami serwerowymi czy teleinformatycznymi. Szafy te służą między innymi do krzyżowania gniazd i układania okablowania. Wewnątrz takiej szafy oprócz przewodów, umieszczane są tam takie urządzenia jak kontroler, switch, router, patch panel, organizer, listwa zasilająca, system sterowania chłodzeniem.
Dzięki temu unikniemy niepotrzebnego chaosu, a całe okablowanie będzie w jednym miejscu dobrze posegregowane.
Kto powinien zająć się wykonaniem okablowania strukturalnego?

Dobrze zaprojektowane i wdrożone okablowanie strukturalne wpływa na bezawaryjne i wydajne zarządzanie całą strukturą teleinformatyczną, która znajduje się w danej organizacji czy firmie. Ważne jest, aby cała struktura i projekt były dobrze przemyślane i przede wszystkim wykonane w sposób rzetelny przez doświadczonych specjalistów. W tej kwestii naprawdę nie warto oszczędzać, dlatego należy przyłożyć szczególną uwagę do wyboru zespołu, który zajmie się całym procesem projektowania, aby ostatecznie sieć była wykonana w sposób, który zapewni jej wydajność, bezawaryjność i ułatwi wykonywanie wszystkich obowiązków.

Potrzebujesz wsparcia w zakresie projektowania okablowania strukturalnego?

Zapraszam do kontaktu telefonicznego +48 22 299 25 15 lub pozostaw wiadomość przez formularz kontaktowy. Wybierzemy najlepsze rozwiązanie pod względem jakości, ceny i wymagań funkcjonalnych.

Piotr Tamulewicz, doradca ds. rozwiązań IT w SEBITU.